Rijk van Ommeren is interim bestuurder in het primair onderwijs. Hij omschrijft zichzelf als een man met een gezonde nieuwsgierigheid en grote verbeeldingskracht. We interviewden hem rondom onze bouwsteen inspiratie.
Waar denk jij aan bij inspiratie? En hoe raakt het jouw werk als bestuurder?
"Hele open vraag… het eerste wat boven komt is dat dit gaat over de interactie, over het mens zijn. Aandacht hebben voor elkaar en voor jezelf. Ten diepste gaat dit over drijfveren. Dat kan dan heel veel zijn en dat maakt inspiratie een heel breed begrip. Want wat jou inspireert kan mij tegenstaan.
In mijn rol als bestuurder speelt inspiratie en anderen inspireren een hele belangrijke rol. Het is geen thema dat heel meetbaar is. Ik geloof wel dat het essentieel is voor het functioneren van de organisatie als geheel. In de kern heeft het alles met mensgerichtheid te maken.
Inspiratie is een groot en diep thema. Voor organisatieontwikkeling is het wat mij betreft essentieel. Het hoe - hoe zorg je voor inspiratie - is ingewikkeld. Het vraagt bewust open te staan voor iets waarvan je niet precies weet wat het is. Dat voelt zweverig en eng."
Op welke manier laat jij je als leider inspireren? Hoe borg jij dat je geregeld geïnspireerd wordt?
"Ik ben continue op zoek naar voorbeelden. Van gedrag, dat verassend is. En hoe dat zou kunnen werken als ik daar zelf iets mee doe. Daarbij zijn er een aantal figuren, die ik regelmatig volg. Tegelijk heb ik de laatste jaren ontdekt dat het verder gaat dan alleen de voorbeelden. Dan wordt inspiratie een kunstje.
"Zelf een inspirator zijn, dat vraagt vertragen. Even stilstaan. Je heel bewust worden dat wat je ziet bij anderen niet te kopiëren is. "
Zelf een inspirator zijn, dat vraagt vertragen. Even stilstaan. Je heel bewust worden dat wat je ziet bij anderen niet te kopiëren is. Maar je af te vragen: ‘waar raakt het mijn waarden en hoe kan ik daar in handelen met dit nieuwe inzcht?’ Dat tot je laten komen. Voordat je het uitdeelt moet je het verinnerlijken. Nogmaals inspiratie gaat voor mij echt over met wie jezelf bent en daar oké mee zijn. Wat mij ook inspireert is het effect zien van je gedrag. Dat inspireert om weer verder te zien."
Inspiratie begint volgens ons met bezinning. Op welke manier sta jij stil?
"Vooral van tijd tot tijd wat dieper bezinnen. Dus daar meer ruimte voor nemen. Maar dat kan haast niet naast de dagelijkse momenten van even stil worden. Bijv. aan tafel even de dag doornemen met het gezin. Dat zijn van die momenten die doen er wel degelijk toe doen!"
Hoe zorg jij voor geïnspireerde medewerkers? Hoe manage je inspiratie en kan dat?
"Ja en nee. Als je leiders hebt die weinig hebben met inspiratie, dan kan je de inspiratie er wel uit proberen te managen... Targets stelen, product doelstellingen, of in het onderwijs: de verantwoordingslast. Laat leerkrachten tien verslagen schrijven, dan manage je de inspiratie er wel uit. Inspiratie gaat misschien veel meer over leiderschap. Het: ‘start with the why!’. Je afvragen: wat zijn gezonde patronen, volgordes en principes. Het mooie is: die kun je vaak wel organiseren.
"Inspiratie heeft ook met omgeving te maken. Een omgeving die je inspireert. Iets ervaren van inspiratie in de omgeving waar je bent."
Inspiratie heeft ook met omgeving te maken. Een omgeving die je inspireert. Iets ervaren van inspiratie in de omgeving waar je bent. Wat zijn routines en gedragspatronen die daar aan bijdragen? Dat kan simpel zijn: bijvoorbeeld even een kop koffie drinken en vragen hoe het met iemand gaat. Geen diepe inspiratie, maar wel een omgeving die inspireert."
Als Voorwaarts hebben we een traject begeleidt bij één van de scholen waar van je bestuurder bent. Op welke manier speelde bezinning een rol in het traject?
"Enorm. In ieder geval bij mezelf. Het was en is een pittig en ingewikkeld proces. Waarop meerdere momenten van verschillende groepen een appél om mij gedaan werd. Er niet direct in springen is de kunst. Zeggen: ik kom morgen terug. Dat is vertragen inbouwen. Even een nachtje over slapen. Even de tijd nemen om te beschouwen en na te denken helpt en dan sta je er toch weer anders is.
Vertragen heeft te maken met recht willen doen aan alles wat zich aandient. En daarbij erkenning geven dat alle facetten er mogen zijn. Dat betekent dat je in dit traject niet direct een stappenplan kunt maken. Elke stap is een spannende en na die stap volgt de volgende."
"Wat ik dus echt meeneem is het luisteren en kijken. Zicht krijgen op de interactiepatronen. En dan gaan vragen: is dit hoe je wilt werken? Als je dit blijft doen, dan krijg je… Wil je dat? Daar komen interactie en inspiratie samen. Bij het bevragen van de patronen. Maar die liggen beide ook beiden weer op een andere laag.
"Wat ik dus echt meeneem is het luisteren en kijken. Zicht krijgen op de interactiepatronen. En dan gaan vragen: is dit hoe je wilt werken?"
In het zichtbaar maken van de patronen, laat je iets van je eigen waarden zien. Waardoor er ruimte komt voor inspiratie. Uiteraard, als bestuurder vind ik er iets van en kan er direct een oordeel aanhangen. Echter dan is de vraag of je iets gaat bereiken. Ik wil mijn oordeel uitstellen en vanuit het uitstellen andere perspectieven aanbrengen.
Dan ga je dus inspireren door het aan brengen van andere perspectieven. En die kies ik dan wel zelf uit… Welke mooie beelden, ideeën en kansen gaat het dan om. Dus soms ook wel weer een beetje positief manipuleren en dat is dan weer strategie."
Op welke manier is er beweging gekomen in het team?
"Er was ontzettend veel beweging, alleen was die beweging juist niet zo wenselijk en ongecontroleerd. Door de interventies is de beweging geremd of in ieder geval gekaderd. Zo ontstond er ruimte voor andere bewegingen. Bijvoorbeeld op individueel niveau zijn er andere grote stappen gezet. Tegelijkertijd, we zitten er nog middenin. In dat proces is bewust worden belangrijk geweest. Ruimte maken voor wat nog niet zichtbaar is.
Vertragen, verdragen en uithouden. De grote opgave voor mij als bestuurder: kan ik het vertragen ook verdragen? Dat vraagt wat van de bestuurder, de rust bewaren. Tegelijk komt er dan wel druk en wordt er een appél gedaan om eerder concreter en doelgerichter te zijn."
Welke rol mag inspiratie/passie spelen in je overall strategie?
"Als er geen inspiratie is dan heb je geen duurzame werkende strategie. Dan is deze zielloos. Dus strategie kan niet zonder inspiratie!"
Voorwaarts begeleidde Rijk Advies met een ontwikkeltraject op het gebied van interactie en inspiratie. Meer weten over Rijk van Ommeren? Check www.rijkadvies.nl
Geïnspireerd geraakt? Neem gerust contact op voor een scan, deepdive of adviestraject via 0184-764064 of gezondgroeien@voorwaarts.org.