Samen-werken

Een alledaags thema, uitdagend en complex…

We doen het elke dag, in onze relaties, op het werk, met vrienden en als amateur bij de voetbal: samen werken. Wat gaaf dat dit 9 van de 10 keer goed gaat! Soms met een hobbeltje, maar toch. 90% van de momenten dat we samen moeten werken om iets te bereiken dan gaat het goed, we staan er niet eens bij stil. Het runnen van een gezin als ouders. De momenten samen met vrienden of de winnende wedstrijd bij de voetbal.

"90% van de momenten dat we samen moeten werken om iets te bereiken dan gaat het goed, we staan er niet eens bij stil"

Uiteraard het gaat ook wel eens mis. Dan hebben we als het thuis misgaat relatietherapie. Of vrienden zijn even geen vrienden meer. Als de voetbal niet meer gaat dan zoeken we een nieuwe hobby, een ander team of nieuwe club. Op het werk hebben we individuele of team coaching. Het roept wel de vraag op: wat is samenwerken eigenlijk? Waarom lukt het de ene keer wel en de andere keer niet? Hoe komt dat en wat kun je er aan doen?

Als iets een complex en uitdagend onderwerp is, dan is het samen werken wel. Boeken en theorieën te over! De ene overtuiging nog mooier dan de andere. Methodieken voor effectief samenwerken: plenty. Zie door de bomen het bos nog maar eens te vinden. Reden genoeg voor ons - als Voorwaarts - om dit onderwerp in te duiken. Kunnen we een dergelijk complex onderwerp tastbaar maken?

Voor alle duidelijkheid: er bestaat geen quick fix of stappenplan! Wel een manier om zicht te krijgen op samen-werken en handvaten om te groeien.

"Wat is samenwerken eigenlijk? Waarom lukt het de ene keer wel en de andere keer niet? Hoe komt dat en wat kun je er aan doen?"

Waar gaat het om?

In de kern gaat samenwerken over drie elementen. Een ik, die met een ander, een werk/klus heeft te doen. Vrij eenvoudig zou je zeggen. Echter elk van deze drie onderdelen heeft zijn eigen uitdagingen. Je kunt prima werk in je eentje doen, maar dat is dan nog niet samen. Je kunt met z’n tweeën solo aan een klus werken, maar niet samen. Als je het samen heel gezellig hebt, dan komt er van werken niet zoveel terecht. Elke klus heeft onderdelen die je alleen moet doen, maar die samen zorgen voor meer of beter resultaat. Ik hoop dat je me nog kunt volgen, want zo complex is samen werken dus..

Samenwerken: een heerlijke uitdaging en soms een onmogelijke opgave. Daarom nemen we je graag mee langs de drie elementen: de ik, met de ander, aan het werk!

"In de kern gaat samenwerken over drie elementen. Een ik, die met een ander, een werk/klus heeft te doen."

Aan het werk

Samenwerken zorgt er vaak voor dat het resultaat beter is. Dat het team of onderneming verder komt en het product completer is. Het gezegde kennen we wel: alleen ga je sneller, samen kom je verder. Dus we weten wel dat het resultaat samen altijd beter is dan alleen, toch laten we ons soms verleiden om ‘solo’ te doen. Hoe komt dat toch?

Vaak zijn we er van overtuigd dat wij de beste ideeën, manieren of vaardigheden hebben om de klus te klaren. Alleen zijn we sneller, is de kwaliteit beter (althans dat denken we dan) en onze manier is toch echt de enige juiste manier hoe het moet gebeuren. Daarbij vinden we het veel te leuk om zelf te doen. Wij voelen de drive om er wat van te maken. Of de ander die ook heeft? Het is maar de vraag…

Als we het hebben over het werk, dan gaat het over vaardigheden, drive en resultaat. Onderwerpen waar je het met de ander over moet hebben om samenwerken te laten slagen.

- Vaardigheden Gaat over specifieke competenties om een werk te kunnen doen. Niet dat iedereen dezelfde moeten hebben. Juist de verschillende vaardigheden zorgen voor beter resultaat. Wel gaat het erom dat helder is wat er nodig is of nog ontbreekt om de klus te klaren.

- Drive De wil en motivatie om samen aan de slag te gaan. Soms noemen we dit ook wel intrinsieke motivatie. Tegelijk kan een team de basis vormen voor een extrinsieke motivatie. Beide zijn van toepassing!

- Resultaat Samen werken aan een doel, resultaat behalen. Het zorgt voor positieve stimulans om aan de slag te blijven. Het delen van successen, doelen niet te groot maken en het vieren van leerervaringen zijn belangrijk voor de teamspirit!

Met de ander

Alleen is maar alleen. Wat je alleen kunt hoeft niet samen. Klinkt logisch, het is echter heel wezenlijk als het over samenwerken gaat. De bewustwording dat er samen gebouwd moet worden aan een specifiek resultaat, is essentieel! Het roept namelijk direct de eerste vraag: ben je bereid om samen te werken? Dat vraagt: communicatie, je positie innemen in de groep en een balans tussen wat je geeft en wat je ontvangt.

- Communicatie Essentieel, tegelijk mega uitdagend. Hoe doe je dat? En hoe begrijp je elkaar?! Wellicht het grootste misverstand bij teams, is dat je denkt dat je elkaar wel begrijpt. Niets is vaak minder waar, we begrijpen elkaar meer niet dan wel. Want wat de één onder respect verstaat is voor een ander toch echt wat anders. Feedback is een vaak gehoord thema als het over samenwerken en communicatie gaat. Vele trainingen worden er over gegeven. Onze ervaring: vaak gaat het over veel meer! Als feedback een thema is in een groep, dan zal er wel iets onduidelijk zijn.. Bijv. het gewenste resultaat of de manier hoe men wil samenwerken. Feedback kun je niet los zien en vraagt te kijken naar randvoorwaarden en onderlinge afspraken.

- Positie Misschien niet zo’n heel bekend thema. Echter als we kijken naar de sociale hiërarchie in teams dan heeft dit een grote invloed op de samenwerking. Alleen al dat er iemand teamleider, directeur of manager is, doet iets met zijn/haar positie in de groep. Deze wordt minder aangesproken, krijgt weinig feedback bijvoorbeeld. Net zo goed als wanneer een medewerker nieuw is of als je de stagiaire bent.

Je positie innemen in de groep en zicht hebben op de sociale werkverhoudingen in een team zijn van wezenlijk belang voor de samenwerking. Culturele aspecten van een team of organisatie spelen daar een grote rol bij. In hoeverre conformeer jij je aan de groep? En wat gebeurt er als jij je niet conformeert?

- Balans

Wat kom je halen, wat kom je brengen? Een persoon die alles inzet voor het slagen van de opdracht, terwijl anderen achterover leunen.. Het doet wat! Is de ander in staat om zich in te zetten of spelen er andere zaken die zorgen dat de inzet even wat minder is? In hoeverre is het bespreekbaar?

De ik

Iedereen moet wel eens samenwerken. Op de basisschool wordt hier al aan gewerkt. Werken in groepjes, aan projecten op de middelbare school, enz. Voor de één is samenwerken het mooiste wat er is, voor de ander is het een grote uitdaging. De één is meer introvert en de ander meer extravert. De ander is in aanleg meer een specialist en jij misschien wel een generalist. Karakters verschillen, persoonlijkheden botsen, capaciteiten zijn niet hetzelfde, laat onverlet dat elke vorm van samenwerken iets van jezelf kost.

Samenwerken vraagt zelfonthulling! Jezelf laten zien: wat je kan en wat je wil. Om dit te kunnen heb je de psychologische vermogens, capaciteiten en een gezonde autonomie nodig!

- Psychologische vermogens

Dit gaat over het vermogen om te vertrouwen, verantwoordelijkheid te nemen en je persoonlijke veerkracht. Tegelijk zijn deze vermogen nodig om je capaciteiten en autonomie op te bouwen. In basis vraagt het om zelfreflectie: waarom doe ik wat ik doe?

- Autonomie

Weten wie je bent en zelf kunnen bepalen wat je wel en niet wilt. Ieder mens is uniek en hoe zorg je ervoor dat die unieke kracht blijft bestaan ook in de samenwerking. Mag jij jezelf zijn, met jou unieke capaciteiten, met specifieke taken die passen bij jou op de manier zoals jij ze zou willen doen? Als het antwoord ja is, dan is er een gezonde omgeving waarin jij mag groeien als mens. Is het antwoord nee…. Dan is er wat te doen!

- Capaciteit

In de samenwerking is het belangrijk dat jij jouw unieke capaciteiten in kunt brengen. Het zijn de ingrediënten voor alle vaardigheden die nodig zijn voor het werk. Mag jij, met jouw unieke capaciteiten, de taken vervullen zoals jij ze zou willen doen? Of ontbreken er capaciteiten bij jou of in het team die de samenwerking belemmeren?

Tot slot

Samenwerken doen we de hele dag door. Het is een complex en uitdagend thema. Nogmaals voor alle duidelijkheid: er bestaat geen quick fix of stappenplan! Wel een manier om zicht te krijgen op samen-werken en handvaten maken om te groeien. Daarom hebben wij het samenwerkingscanvas ontwikkeld. Een tool die helpt om concreet met gerichte interventies aan de slag te gaan met samenwerken!

Download ons samenwerkingscanvas gratis, en bespreek alvast eens in je directie of MT!

Voorwaarts_samenwerkingscanvas

.pdf

Download PDF • 74KB

---

Meer weten over de kunst van samenwerken? Neem gerust contact op met Marco (marco@voorwaarts.org / 0184-764064), verantwoordelijk voor werkgebied mens.

---

Voor het schrijven van dit artikel hebben we gebruik gemaakt van diverse inzichten en wetenschappelijke theorieën. We noemen er een paar:

- Als eerste noemen we K.E. Weick, hij mag niet ontbreken in deze rij van theorieën en inzichten. Sense-making of betekenisgeven zijn belangrijke termen van o.a. Weick die helpen te begrijpen wat er gebeurt tussen mensen en organisaties.

- Self Determinantie Theorie (Deci & Ryan, 1985). Deze theorie suggereert dat mensen worden gemotiveerd om te groeien en te veranderen door drie aangeboren en universele psychologische behoeften. En wanneer deze behoeften worden bevredigd, zijn we gemotiveerd, productief en gelukkig. De drie behoeften zijn: autonomie, betrokkenheid en competentie.

- Psychologische veiligheid. Hierbij wordt het boek ‘De onbevreesde organisatie’ gebruikt als naslagwerk. Dit boek toont met vele overtuigende praktijkvoorbeelden en wetenschappelijke onderbouwing aan dat een bedrijf pas tot werkelijke vooruitgang komt als medewerkers zich vrij voelen om hun plannen en ideeën te bespreken en ook hun bedenkingen durven uiten.

- Het COM-B model (S. Michie, 2011). Het model is een wetenschappelijk onderbouwd gedragsmodel. Het dient als vertrekpunt om gedrag te analyseren. In het model worden drie factoren genoemd die bij elk gedrag een rol spelen: capaciteit, omgeving en motivatie. Deze drie factoren interacteren voortdurend met elkaar en bepalen of je een bepaald gedrag wel of niet uitvoert.

- Groepsfases van groepsontwikkeling. (B.W. Tuckman, 1965). Het model van stadia in de ontwikkeling van teams geeft inzicht in de mogelijke groei van een team in de tijd. Volgens Tuckman is het doorlopen van alle fasen in vaste volgorde noodzakelijk om als groep uit te groeien tot een optimaal functionerend team. Dit betekent volgens Tuckman dat een team nooit goed zal presteren zolang ze geen gezamenlijke conflicten hebben doorgemaakt en geen gedragsnormen hebben vastgesteld.

- De Piramide van Lencioni is een model voor betere samenwerking binnen teams, met als onderdelen: vertrouwen, conflict, betrokkenheid, verantwoordelijkheid en resultaat.

Wil je meer hier over lezen? De literatuur die we hebben gebruikt kun je vinden in o.a.:

- Verbindend vermogen, Marco Buschman

- The social psychology of organizing, Karl Weick

- Zijn zij gek of ben ik het? Wim van Dinten & Imelda Schouten

- De onbevreesde organisatie, A.C. Edmondson

- Handboek groepsdynamica, Jan Remmerswaal

- Tussen geven en nemen, I. Boszormeny-Nagt / B.R. Krasner